Wederkerig Geld


Op de door Christenunie Kamerlid Eppo Bruins georganiseerde bijeenkomst over de Economics of Mutuality  schetste SFL-directeur Rens van Tilburg de ontwikkeling van het denken daarover in de Nederlandse financiële sector. Was duurzaamheid, sociaal en ecologisch, voor 2008 vooral een kwestie van reputatie, in toenemende mate beseffen banken, pensioenfondsen en verzekeraars dat oog voor mens en milieu behoort tot hun core business en niet ten koste hoeft te gaan van het financiële resultaat. Iets dat Bruno Roche, geestelijk vader van het concept en chief economist van Mars, bij dat bedrijf ook ziet gebeuren. Samen met Oxford-hoogleraar Colin Mayer doet hij hier nader onderzoek naar.

Hoogleraar Lans Bovenberg schetste hoe hij in zijn nieuwe economie boek voor het middelbaar onderwijs de economische wetenschap neerzet als een wetenschap van ‘overvloed’ in plaats van ‘schaarste’; hoe door samenwerking 1+1 meer is dan 2, hoe diversiteit juist groei oplevert in plaats van strijd ten koste van elkaar en hoe delen vertrouwen creëert.

Volgens van Tilburg zijn veel Nederlandse financiële instellingen bezig de volgende stap te zetten na het ‘klant centraal’-adagium van direct na de crisis. Purpose is nu het concept dat ze inspireert om hun reden van bestaan te definiëren. Daarbij vormen de noden en behoeften van de samenleving het startpunt: Wat draagt deze organisatie bij aan de samenleving waarin ze opereert? Alleen zo kan het nog altijd niet herstelde vertrouwen terugkeren, alleen dan kunnen financiële instellingen aantrekkelijk blijven voor medewerkers die op verjaardagsfeestjes met trots over hun werk willen kunnen vertellen, alleen zo kan de platte netwerk organisatie richting houden.

De toekomst zal uitwijzen of ze hier toe in staat zijn. Want de aandeelhouder blijft natuurlijk ook zijn aandeel opeisen en de maatschappelijke uitdagingen zijn immens. Hoeveel kan een bedrijf doen? Hoe ver reikt zijn slagkracht? Welke allianties zijn nodig om bijvoorbeeld de Sustainable Development Goals te bereiken? En hoe ver mag een bedrijf gaan met haar purpose als dit op een gegeven moment wel ten koste gaat van de winst? Hoe deze afweging te maken? Wat is daarbij een passende rol voor aandeelhouders? Roche bepleitte het bij wet vastleggen van het stakeholder model. Iets dat in Nederland al het geval is, en was voor 2008. Het bleek destijds niet voldoende om banken af te houden van een te eenzijdige focus op financieel rendement.

Bij het private bedrijf Mars boog Bruno Roche zich op verzoek van het bestuur over de vraag “Wat is een goed winstniveau?” Iedere stakeholder zijn fair share is zijn antwoord. Dat deel hoeft niet alleen in geld uitgekeerd te worden. Medewerkers moeten vooral gelukkiger en gezonder worden, het natuurlijk kapitaal groeien. De vraag van Partij voor de Dieren-kamerlid Lammert van Raan of ook dieren tot de stakeholders van Mars horen beantwoordde Roche met een volmondig “Ja”. Mars is naast producent van de bekende chocolade repen namelijk ook de grootste producent van voeding voor huisdieren.